Wat is fiat geld? De werking van fiatgeld uitgelegd

Fiat geld is het geld dat we vandaag de dag allemaal gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan euro’s, dollars en ponden. Dit type geld heeft geen intrinsieke waarde. In tegenstelling tot geld dat vroeger door goud of zilver werd gedekt, wordt fiatgeld ondersteund door vertrouwen in de economie en de centrale bank die het uitgeeft.

In dit artikel leggen we uit hoe fiatgeld is ontstaan, hoe het werkt, en waarom het belangrijk is om de risico’s en beperkingen van dit systeem te begrijpen. Ook kijken we naar alternatieven, zoals beleggen in goud of cryptocurrencies.

Wat is fiat geld precies?

De term fiatgeld komt van het Latijnse woord fiat, wat letterlijk betekent: “het zij zo” of “laat het gebeuren”. Daarmee wordt bedoeld dat de waarde van dit geld niet voortkomt uit een intrinsieke waarde, zoals bij goud of zilver, maar uit het besluit van de overheid dat het geld als wettig betaalmiddel geldt. 

Met andere woorden: fiatgeld heeft waarde omdat wij dat als samenleving afspreken en erop vertrouwen dat anderen het zullen accepteren voor betalingen, spaargeld of schuldaflossingen.

Fiat geld is een vorm van fiduciair geld, afgeleid van het Latijnse woord fiducia, dat ‘vertrouwen’ betekent. Fiduciair geld vertegenwoordigt waarde door het vertrouwen dat mensen hebben in de uitgever, doorgaans een centrale bank. Zolang dit vertrouwen bestaat, functioneert het systeem probleemloos.

Het ontstaan van fiatgeld hangt samen met de afschaffing van de goudstandaard in de 20e eeuw. Tot die tijd konden mensen hun bankbiljetten inwisselen voor een vaste hoeveelheid goud of zilver.

• Fiatgeld heeft geen intrinsieke waarde, zoals goud en zilver wel hebben.
• De waarde van dit soort geld wordt bepaald door het ‘vertrouwen’ in de uitgever.

Hoe werkt fiatgeld en het fiduciaire geldsysteem?

Fiatgeld vormt de ruggengraat van het moderne financiële systeem. Het is geld dat zijn waarde niet ontleent aan een fysieke dekking zoals goud of zilver, maar aan vertrouwen in de overheid en de centrale bank die het uitgeeft.

De werking van fiat geld berust op wettelijke erkenning en maatschappelijke acceptatie: iedereen is verplicht dit geld te accepteren als betaalmiddel, en iedereen vertrouwt erop dat het morgen nog dezelfde koopkracht heeft.

In tegenstelling tot de vroegere goudstandaard kan de overheid nu geld creëren zonder dat daar tastbare reserves tegenover staan. Dat biedt flexibiliteit voor economisch beleid, maar maakt het systeem ook kwetsbaarder voor inflatie of waardeverlies.

De belangrijkste kenmerken van fiatgeld zijn:

• Wettig betaalmiddel: De overheid bepaalt dat fiatgeld moet worden geaccepteerd voor betalingen en schulden binnen het land.
• Geldcreatie via centrale banken: Centrale banken kunnen de geldhoeveelheid vergroten of verkleinen, afhankelijk van de economische situatie.
• Geen intrinsieke waarde: De waarde van fiatgeld berust volledig op vertrouwen en niet op een onderliggende grondstof.
• Onderhevig aan inflatie: Wanneer er meer geld in omloop komt dan er goederen en diensten beschikbaar zijn, daalt de koopkracht.
• Fiduciair systeem: De stabiliteit van fiatgeld hangt samen met het vertrouwen in de overheid, de economie en het financiële stelsel.

Een stukje geschiedenis: van goudstandaard naar fiatgeld

Het huidige geldsysteem is het resultaat van eeuwenlange ontwikkeling. Waar geld ooit direct gekoppeld was aan goud of zilver, steunt het nu volledig op vertrouwen. Deze overgang van de goudstandaard naar fiatgeld betekent een grote verandering in hoe waarde wordt gecreëerd en beheerd.

Maar hoe en wanneer is fiduciair geld de standaard geworden?

1. De opkomst van de goudstandaard (19e eeuw): Veel westerse landen koppelden hun valuta aan goud. Elke bankbiljet vertegenwoordigde een vaste hoeveelheid goud in de nationale schatkist. Dit zorgde voor stabiliteit in internationale handel en vaste wisselkoersen.
2. Opschorting tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914): Door de hoge oorlogskosten drukten overheden meer geld dan hun goudreserves toelieten. De gouddekking werd tijdelijk opgeschort, wat leidde tot de eerste vorm van fiduciair geld.
3. De mislukte herinvoering en de Grote Depressie (1925-1931): Groot-Brittannië en andere landen probeerden de goudstandaard te herstellen, maar dit leidde tot deflatie en economische crisis. In 1931 liet het Verenigd Koninkrijk de goudstandaard definitief los.
4. Bretton Woods-stelsel (1944): Na de Tweede Wereldoorlog werd een nieuw systeem ingevoerd waarbij de meeste valuta’s gekoppeld werden aan de Amerikaanse dollar, die op zijn beurt inwisselbaar bleef voor goud tegen $35 per ounce.
5. ‘Nixon Shock’ (1971): President Richard Nixon beëindigde de inwisselbaarheid van de dollar voor goud. Dit moment geldt als het officiële einde van de goudstandaard en het begin van het moderne fiatgeldsysteem.

Interessant? Lees hier meer over het ontstaan van banken en fiduciair geld.

De risico’s en beperkingen van fiat geld

Hoewel fiatgeld onmisbaar is in het moderne economische systeem, kent het ook duidelijke beperkingen. Omdat het zijn waarde niet ontleent aan een fysieke dekking, maar uitsluitend aan vertrouwen in de overheid en het financiële systeem, is fiatgeld kwetsbaar voor wanbeheer, inflatie en verlies van koopkracht.

Een belangrijk risico is dat overheden en centrale banken in tijden van economische druk meer geld kunnen creëren dan de reële economie rechtvaardigt. Dit kan tijdelijk de groei stimuleren, maar op de lange termijn zorgt het voor geldontwaarding: de koopkracht van spaarders neemt af, terwijl schulden relatief goedkoper worden.

Daarnaast is fiatgeld gevoelig voor monetair en politiek beleid. Wanneer beleidsmakers verkeerde beslissingen nemen, bijvoorbeeld te lang lage rentes aanhouden of te veel stimuleringsmaatregelen toepassen, kan dit leiden tot structurele inflatie.

Ook vormt de toenemende digitalisering van geld een nieuw risico: de afhankelijkheid van banken, elektronische systemen en centraal gecontroleerd beleid maakt het systeem minder robuust bij crises of technologische storingen.

Wat zijn de grootste risico’s van fiat geld?

• Inflatie en koopkrachtverlies: meer geld in omloop zonder evenredige economische groei verlaagt de waarde van geld.
• Afhankelijk van de overheid: centrale banken en regeringen kunnen de geldhoeveelheid beïnvloeden ten gunste van kortetermijnpolitiek.
• Geen intrinsieke waarde: fiatgeld vertegenwoordigt slechts symbolische waarde, zonder tastbare dekking zoals goud of zilver.
• Vertrouwensrisico: verlies van vertrouwen kan leiden tot kapitaalvlucht en waardedaling van de munt. 
• Financiële instabiliteit: beleid gericht op geldcreatie of schuldfinanciering kan leiden tot zeepbellen en economische onevenwichtigheid.
• Digitale kwetsbaarheid: de groei van digitaal geld brengt risico’s van cyberaanvallen, storingen of overheidscontrole met zich mee.

De euro en dollar zijn voorbeelden van fiat geld.

Fiduciair geld en de kans op hyperinflatie

Hyperinflatie is een extreme vorm van inflatie waarbij de prijzen in korte tijd explosief stijgen en geld vrijwel al zijn koopkracht verliest. Dit treedt op wanneer een overheid of centrale bank te veel geld in omloop brengt, vaak om schulden te financieren of economische tekorten op te vangen.

Het vertrouwen in de munt verdwijnt, waardoor mensen hun geld zo snel mogelijk proberen uit te geven. Dit zorgt juist voor extra sterke inflatie.

Een bekend historisch voorbeeld is Duitsland in de jaren ‘20 van de vorige eeuw, waar de prijzen dagelijks verdubbelden en een brood miljoenen mark kostte. Recente voorbeelden zijn Venezuela en Zimbabwe, waar de geldontwaarding opliep tot miljoenen procenten per jaar.

In zulke situaties stort het financiële systeem in en zoeken mensen toevlucht in stabiele bezittingen zoals goud, zilver of buitenlandse valuta.

Alternatieven voor fiatgeld: goud, zilver en cryptocurrencies

Hoewel fiatgeld wereldwijd de standaard is, zoeken steeds meer mensen naar waardevaste alternatieven om hun vermogen te beschermen tegen inflatie en geldontwaarding. Bekende alternatieven zijn fysiek goud, zilver en in toenemende mate cryptocurrencies zoals Bitcoin.

Goud en zilver: tastbare zekerheid

Goud en zilver worden al duizenden jaren gebruikt als betaalmiddel en waardeopslag. Ze hebben intrinsieke waarde door hun schaarste, fysieke eigenschappen en universele acceptatie. Waar fiatgeld kan worden bijgedrukt, is het aanbod van edelmetalen beperkt en voorspelbaar. Hierdoor behouden ze hun koopkracht, zelfs in tijden van inflatie of economische onzekerheid.

Bij The Silver Mountain kunnen beleggers fysiek goud kopen en zilver kopen met gegarandeerde echtheid en verzekerde opslag.

Crypto als digitaal alternatief

Cryptocurrencies zoals Bitcoin en Ethereum bieden een digitaal alternatief voor fiatgeld. Ze worden niet uitgegeven door een centrale autoriteit, maar functioneren op basis van blockchain-technologie. Het aanbod van bijvoorbeeld Bitcoin is vastgelegd op 21 miljoen munten, wat vergelijkbaar is met de schaarste van goud.

Hoewel cryptovaluta nog volatiel zijn en sterk afhankelijk van marktsentiment, bieden ze bescherming tegen monetaire inflatie en overheidsingrijpen.

Fiat geld in vergelijking met edelmetaal en cryptocurrencies

Conclusie: begrijpen hoe fiatgeld werkt

Fiatgeld vormt de basis van ons huidige financiële systeem, maar het dankt zijn waarde uitsluitend aan vertrouwen en monetair beleid. Dit maakt het fiduciaire systeem flexibel, maar ook kwetsbaar voor inflatie en waardeverlies. De geschiedenis, van de goudstandaard tot hyperinflatie, laat zien dat geld zonder fysieke dekking uiteindelijk zijn koopkracht kan verliezen.

Wie zijn vermogen wil beschermen, doet er goed aan te kijken naar waardevaste alternatieven zoals goud en zilver. Deze edelmetalen behouden hun intrinsieke waarde, onafhankelijk van overheden of centrale banken.